Yabancı Para Alacaklarının Cebri İcra Yolu ile Tahsili

Giriş

Günümüzde yabancı para alacaklarının cebri icra yoluyla tahsilinde sıklıkla karşılaşılan hatalar, uyuşmazlıkların uzun süre devam etmesine ve Türk Lirası'nın değer kaybetmesine yol açarak alacaklının mağduriyetine neden olmaktadır. Bu çalışma, yabancı para alacaklarının cebri icra yoluyla tahsili sürecinde karşılaşılan hukuki sorunları ele alacaktır.

Yabancı Para Alacaklarının Hukuki Niteliği

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 85 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı, 13 Eylül 2018 tarihli ve 30534 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu karar ile, 7/8/1989 tarihli ve 32 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Karar’ın 4. maddesine eklenen yeni bir bent ile Türkiye’de yerleşik kişilerin menkul ve gayrimenkul alım satım, kiralama, leasing ve hizmet sözleşmelerinde döviz cinsinden ödeme yapılması yasaklanmıştır. Aksi halde, idari para cezası uygulanacaktır.

Türk Borçlar Kanunu'nun 99. maddesi uyarınca, para ile ödenecek borçlar ülke parası ile ödenmelidir. Sözleşmede yabancı para ile ödeme kararlaştırılmışsa ve bu ödemelerin aynen yapılacağı belirtilmemişse, borç ödeme günündeki rayiç üzerinden ülke parasıyla da ödenebilir. Gerçek yabancı para borçları ise borcun aynen yabancı para ile ödenmesini gerektirir.

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 99. maddesinin 3. fıkrası, yabancı para borçlarında alacaklıya üç seçenek sunmaktadır: (i) aynen ifa, (ii) vade tarihindeki kur üzerinden Türk Lirası ile ifa, (iii) fiili ödeme tarihindeki kur üzerinden Türk Lirası ile ifa. Alacaklı bu tercihi yaparken ekonomik koşulları da göz önünde bulundurmalıdır.

Yabancı Para Alacaklarında Temerrüt Faizi

Eğer taraflar arasında akdi bir temerrüt faizi belirlenmemişse ve alacaklı aynen ifayı tercih ederse, 3095 Sayılı Kanun'un 4. maddesinin a bendi uyarınca borçlu temerrüt faizini yabancı para cinsinden ödemekle yükümlüdür. Bu faiz oranı, devlet bankalarının yabancı para cinsinden açılmış 1 yıl vadeli mevduat hesaplarının en yüksek faiz oranıdır. Türk Lirası ile ödeme seçilirse, temerrüt faizi Türk Lirası üzerinden hesaplanacaktır. Fiili ödeme tarihindeki kuru seçen alacaklı ise temerrüt faizini yabancı para cinsinden alabilir.

Yabancı Para Alacaklarının Cebri İcra Yolu ile Tahsili

Yabancı para alacakları, ilamlı ya da ilamsız olarak icra takibine konu edilebilir. Ancak cebri icra yolunda aynen ifa talep edilemez. Takip talebinde alacağın TL karşılığının belirtilmemesi durumunda, borçlu takibin iptalini talep edebilir. İcra ve İflas Kanunu'nun 58/3 maddesi gereğince, yabancı para alacaklarının Türk Lirası karşılığının belirtilmesi ve takip tarihindeki kurun açıkça ifade edilmesi gerekmektedir.

İcra takibinde, fiili ödeme tarihindeki kur seçilmişse Merkez Bankası'nın takip tarihindeki efektif satış kuru dikkate alınmalıdır. Takip tarihindeki kur ile fiili ödeme tarihindeki kur arasındaki fark, alacaklı tarafından devlete ödenmelidir. Vade tarihindeki kuru seçen alacaklı, bu tarihteki kur üzerinden ödeme yapılmasını talep edebilir.

Eğer alacaklı takip talebinde alacağın TL karşılığını belirtmiş ancak hangi tarihteki kurdan ödeneceğini belirtmemişse, borçlu yine şikayet hakkını kullanarak takibin iptalini sağlayabilir.

Konkordato Sürecinde Yabancı Para Alacakları

Konkordato ilanında, yabancı para alacakları için geçici mühlet akabinde kesin mühlet verilir. Alacaklı, alacağının hangi tarihteki kur üzerinden ödenmesini talep edebilir. Öğretide, yabancı para alacaklarının konkordato talep edildiği ve tasdik edildiği zaman TL cinsinden ödeneceği kabul edilmiştir. Ancak, hangi tarihteki kurun dikkate alınması gerektiği konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Yargıtay, 2018 yılındaki revizyondan sonra, yabancı para alacaklarının alacak kayıt tarihinin son günündeki kura itibar edilmesi gerektiğini belirtmiştir.

Sonuç

Yabancı para alacaklarının cebri icra yoluyla tahsili, hukuki düzenlemeler ve uygulamalar açısından oldukça karmaşık bir süreçtir. Alacaklıların, takip süreçlerinde karşılaşabilecekleri hukuki sorunları en aza indirmek için, ilgili mevzuat ve yargı kararlarına dikkat etmeleri önemlidir. Ayrıca, temerrüt faizi hesaplamaları ve icra takibi süreçlerinde dikkatli olunması, alacaklıların haklarını koruma açısından kritik öneme sahiptir.

                                                                                                                                                                                                                               Av. Müge Kaymakcı